Zgodnie z buddyjską nauką mahajany trikaji: „trzy ciała”, Budda jest jednym z Absolutem, lecz przejawia się we względnym świecie formy i wyglądu, aby pracować na rzecz wyzwolenia wszystkich istot. Aby to osiągnąć, mówi się, że Budda ma trzy ciała, zwane dharmakaja, sambhogakaya i nirmanakaya.
Dharmakaja jest Absolutem; esencja wszechświata; jedność wszystkich rzeczy i istot, niezamanifestowana. Dharmakaja jest ponad egzystencją lub nieistnieniem i poza koncepcjami. Nieżyjący Chogyam Trungpa nazwał dharmakaję „podstawą pierwotnego nienarodzenia”.
Łatwiej zrozumieć dharmakaję w stosunku do innych ciał. Dharmakaja jest absolutną podstawą rzeczywistości, z której emanują wszystkie zjawiska. Nirmanakaya jest fizycznym ciałem z krwi i kości. Sambhogakaya jest pośrednikiem; to ciało błogości lub nagrody doświadcza całości oświecenia.
Zrozumienie Dharmakaji
Innymi słowy, dharmakaja jest czasami porównywana do eteru lub atmosfery; samghogakaya jest porównywana z chmurami, a nirmanakaya to deszcz.
W książce Wonders of the Natural Mind: The Essence of Dzogchen in the Native Bon Tradition of Tibet (Snow Lion, 2000) Tenzin Wangyal Rinpocze napisał: „Dharmakaya jest pustką naturalnego stanu rzeczywistości; Sambhogakaya jest klarownością stanu naturalnego; Nirmanakaya jest ruchem energii, który powstaje z nierozdzielności pustki i przejrzystości ”.
Ważne jest, aby zrozumieć, że dharmakaja nie jest jak niebo, ani gdzieś, dokąd pójdziemy, kiedy umrzemy lub „zostaniemy oświeceni”. Jest podstawą wszelkiego istnienia, w tym ciebie. Jest to również ciało duchowe lub „ciało prawdy” wszystkich buddów.
Ważne jest również, aby zrozumieć, że dharmakaja jest zawsze obecna i przenika wszędzie. Nie może zamanifestować się jako sama, ale manifestują się z niego wszystkie istoty i zjawiska. Jest pod wieloma względami synonimem Natury Buddy i sunyaty, czyli pustki.
Geneza doktryny Dharmakaji
Termin dharmakaya, czyli ciało dharmy, można znaleźć we wczesnych pismach świętych, w tym w pali palita-pitaka i agamie chińskiego kanonu. Jednak pierwotnie oznaczało to coś w rodzaju „ciała nauki Buddy”. Termin dharmakaja czasami był także używany do wyrażenia idei, że ciało buddy jest ucieleśnieniem dharmy.
Najwcześniejsze użycie dharmakaji w buddyzmie mahajany ma miejsce w jednej z sutr Prajnaparamity, Sutry Aśstahahrika Prajnaparamity, zwanej również Doskonałością Mądrości w 8000 Linii. Częściowym manuskrypsem Astasahasriki był radiowęglowy datowany na 75 rok n.e.
W IV wieku filozofowie Yogacara opracowali doktrynę Trikaya, wprowadzając koncepcję sambhogakayi, aby połączyć dharmkakaję i nirmanakaję.
