Szatan jest postacią, która pojawia się w systemach wierzeń wielu religii, w tym chrześcijaństwa i islamu. W judaizmie „szatan” nie jest istotą czującą, lecz metaforą skłonności do zła yetzer hara, która istnieje w każdej osobie i kusi nas do popełnienia błędu.
Szatan jako metafora Yetzer Hara
Hebrajskie słowo „szatan” ( ) tłumaczy się na „przeciwnik” i pochodzi od hebrajskiego czasownika oznaczającego „przeciwstawiać się” lub „przeszkadzać”.
W myśli żydowskiej jedną z rzeczy, z którymi Żydzi walczą na co dzień, jest „skłonność zła”, znana również jako yetzer hara (, z Księgi Rodzaju 6: 5). Yetzer hara nie jest siłą ani istotą, ale raczej odnosi się do wrodzonej zdolności ludzkości do czynienia zła na świecie. Jednak użycie terminu szatan do opisania tego impulsu nie jest zbyt powszechne. Z drugiej strony „dobre nachylenie” nazywa się yetzer ha'tov ( ).
Odniesienia do „szatana” można znaleźć w niektórych ortodoksyjnych i konserwatywnych modlitewnikach, ale są one postrzegane jako symboliczne opisy jednego aspektu natury ludzkości.
Szatan jako Czująca Istota
Szatan pojawia się jako właściwa istota tylko dwa razy w całej Biblii Hebrajskiej, w Księdze Hioba oraz w księdze Zachariasza (3: 1 2). W obu tych przypadkach pojawia się termin ha'satan, przy czym ha jest definitywnym artykułem „the”. Ma to pokazać, że terminologia odnosi się do bytu. Jednak istota ta różni się znacznie od postaci znalezionej w myśli chrześcijańskiej lub islamskiej znanej jako Szatan lub Diabeł
W Księdze Hioba Szatan przedstawiony jest jako przeciwnik, który kpi z pobożności sprawiedliwego o imieniu Job (, po hebrajsku nazywany Iyov). Mówi Bogu, że jedynym powodem, dla którego Hiob jest tak religijny, jest to, że Bóg dał mu życie pełne błogosławieństw.
„Ale połóżcie rękę na wszystkim, co ma, i przeklnie was na twarz” (Job 1:11).
Bóg przyjmuje zakład Szatana i pozwala Szatanowi sprowadzić na Niego wszelkiego rodzaju nieszczęścia: jego synowie i córki umierają, traci fortunę, cierpi z powodu bolesnych wrzodów. Jednak chociaż ludzie mówią Hiobowi, aby przeklął Boga, odmawia. W całej książce Job domaga się, aby Bóg powiedział mu, dlaczego przytrafiają mu się te wszystkie okropne rzeczy, ale Bóg nie odpowiada aż do rozdziałów 38 i 39.
„Gdzie byłeś, kiedy ustanawiałem świat?” Bóg pyta Hioba: „Powiedz mi, jeśli tyle wiesz” (Job 38: 3-4).
Job jest upokorzony i przyznaje, że mówił o rzeczach, których nie rozumie.
Księga Hioba zmierza się z trudnym pytaniem, dlaczego Bóg dopuszcza zła na świecie. Jest to jedyna książka w hebrajskiej Biblii, która wymienia „szatana” jako czującą istotę. Idea szatana jako istoty panującej nad królestwem metafizycznym nigdy nie została przyjęta w judaizmie.
Inne odniesienia do szatana w Tanach
Istnieje osiem innych odniesień do szatana w kanonie hebrajskim, w tym dwa, które używają terminologii jako czasownika, a pozostałe używają tego terminu w odniesieniu do „przeciwnika” lub „przeszkody”.
Forma czasownika:
- Liczb 22:22 = anioł Pana zostaje wysłany „do szatana” Balaama, co oznacza, że udaremni go w podróży
- Liczby 22:32 = ponownie użyte jako czasownik, co oznacza „udaremnić” Balaama
Forma rzeczownika:
- 1 Samuela 29: 4 = odnosi się do Dawida, który stał się „przeciwnikiem” przeciwko Filistynom podczas wojny
- 2 Samuela 19:23 = odnosi się do synów Zeruiasza, którzy stają się „przeszkodą” dla Dawida
- 1 Królów 5:18 = Salomon pisze do Hirama, informując, że nie ma „przeciwników”
- 1 Królów 11:14 = „I Pan wzbudził„ przeciwnika ”przeciw Salomonowi, Hadadowi, Edomitowi; był on z rodu królewskiego w Edomie”.
- 1 Królów 11:23 = „I Bóg wzbudził przeciw (Dawidowi)„ przeciwnikowi ”, Rezonowi, synowi Eliady, który uciekł od Hadadezera, króla Soby, jego pana”.
- 1 Królów 11:25 = „I (Rezon) był„ przeciwnikiem ”Izraela przez wszystkie dni Salomona z powodu zła spowodowanego przez Hadad, a on nienawidził Izraela i rządził Aramem”.
- Psalm 109: 6 = „Ustaw nad nim niegodziwca i pozwól, by„ przeciwnik ”stanął po jego prawej ręce”.
- 1 Kronik 21: 1 = „Teraz szatan powstał nad Izraelem i poruszył Dawida, aby policzyć Izraela”).
Podsumowując, judaizm jest tak ściśle monoteistyczny, że rabini oparli się pokusie scharakteryzowania każdego innego niż Bóg autorytetem. Bóg jest raczej stwórcą zarówno dobra, jak i zła, i to ludzkość decyduje, którą ścieżką podążać.
