Ikkyu Sojun (1394-1481) pozostaje jednym z najbardziej znanych i popularnych mistrzów Zen w historii Japonii. Został nawet przedstawiony w japońskim anime i mandze.
Ikkyu złamał zasady, kształtuje i nazwał siebie „Szaloną chmurą”. Przez większą część swojego życia unikał klasztorów na rzecz wędrówki. W jednym ze swoich wierszy napisał:
Jeśli któregoś dnia zaczniesz mnie szukać,
Wypróbuj sklep rybny, winiarnię lub burdel.
Kim był Ikkyu?
Wczesne życie
Ikkyu urodziła się w pobliżu Kioto u pani sądu, która została zhańbiona przez ciążę. Istnieją spekulacje, że był on synem cesarza, ale tak naprawdę nikt nie wie. W wieku pięciu lat został oddany do świątyni Zen Rinzai w Kioto, gdzie kształcił się w chińskiej kulturze, języku, poezji i sztuce.
W wieku 13 lat wszedł do większej świątyni Kennin-ji w Kioto, aby uczyć się u znanego poety-mnicha o imieniu Botetsu. Umiejętność zdobył jako poeta, ale był niezadowolony z kliki i powierzchownej atmosfery, którą znalazł w świątyni.
W wieku 16 lat opuścił Kennin-ji i zamieszkał w małej świątyni na jeziorze Biwa, niedaleko Kioto, tylko z jednym mnichem o imieniu Keno, który był oddany praktyce zazen. Gdy Ikkyu miał zaledwie 21 lat, Keno zmarł, pozostawiając Ikkyu w rozpaczy. Młody mnich zastanawiał się, czy nie utopić się w jeziorze Biwa, ale został o tym przekonany.
Znalazł innego nauczyciela o imieniu Kaso, który podobnie jak Keno, wolał proste, ascetyczne życie, rygorystyczną praktykę i kontemplację koanu od polityki Kioto. Jednak lata spędzone z Kaso zmiażdżyła rywalizacja z drugim starszym studentem Kaso, Yoso, który wydaje się nie doceniać postawy Ikkyu.
Według legendy Ikkyu często wypływał łodzią po jeziorze Biwa, aby medytować przez noc, a jednej nocy krakanie wrony wywołało wspaniałe przebudzenie. Kaso potwierdził realizację Ikkyu i uczynił go posiadaczem linii lub częścią linii jego nauczyciela. Mówi się, że Ikkyu wrzucił dokumenty linii do ognia albo z pokory, albo dlatego, że czuł, że nie potrzebuje niczyjego potwierdzenia.
Niemniej Ikkyu pozostał z Kaso, dopóki starszy nauczyciel nie zmarł. Potem Yoso został opatem świątyni i Ikkyu wyszedł. Miał 33 lata.
Wędrujące życie
W tym momencie historii Zen Rinzai Zen cieszył się przychylnością Shoguna i patronatem samurajów i arystokratów. Dla niektórych mnichów Rinzai instytucjonalny Rinzai stał się polityczny i skorumpowany i trzymali się z dala od głównych świątyń w Kioto.
Rozwiązaniem Ikkyu było wędrowanie, co robił przez prawie 30 lat. Większość czasu spędzał w ogólnych obszarach wokół Kioto i Osaki, zaprzyjaźniając się z ludźmi z różnych środowisk. Dał nauki, gdziekolwiek się udawał, każdemu, kto wydawał się podatny. Pisał poezję i tak, odwiedzał sklepy z winami i burdele.
Istnieje wiele anegdot na temat Ikkyu. To osobisty faworyt:
Pewnego razu, gdy Ikkyu przeprawiał się promem przez jezioro, podszedł do niego ksiądz Shingon. „Mogę zrobić coś, czego nie możesz, mnichu Zen” - powiedział ksiądz i spowodował pojawienie się Fudo, zaciekłego obrońcy dharmy buddyjskiej ikonografii, na dziobie łodzi.
Ikkyu uroczyście spojrzał na obraz, a następnie oświadczył: „Tym samym ciałem spowoduję zniknięcie tego objawienia”. Potem sikał na nią i zgasił.
Innym razem błagał od domu do domu, ubrany w łaty starej szaty mnicha, a bogaty mężczyzna dał mu pół pensa. Wrócił jakiś czas później w oficjalnej szacie mistrza Zen, a mężczyzna zaprosił go do środka i poprosił, by został na kolację. Ale kiedy podano obfity obiad, Ikkyu zdjął szaty i zostawił je na swoim miejscu, mówiąc, że jedzenie zostało podane szatom, a nie jemu.
Późniejsze lata
W wieku około 60 lat ostatecznie osiadł. Mimo wszystko udało mu się przyciągnąć uczniów, a oni zbudowali mu pustelnię przy starej świątyni, którą odnowił.
Cóż, doszedł do pewnego stopnia. Na starość cieszył się otwartym i namiętnym związkiem z niewidomą piosenkarką imieniem Mori, której poświęcił wiele erotycznych wierszy o cudach, które dokonała, by ożywić jego „jadeitową łodygę”.
Japonia doznała brutalnej wojny domowej w latach 1467–1477 iw tym czasie Ikkyu został doceniony za swoją pracę na rzecz osób, które ucierpiały z powodu wojny. Kioto zostało szczególnie zdewastowane przez wojnę, a świątynia Rinzai o nazwie Daitokuji została zniszczona. Zebrał pomoc starych przyjaciół, aby go odbudować.
W swoich ostatnich latach dożywotni buntownik i ikonoklast dostali najwyższą pracę establishmentu - został mianowany opatem Daitokuji. Ale wolał mieszkać w swojej pustelni, gdzie zmarł w wieku 87 lat.
