W ostatnich latach historycy sztuki interesowali się Hakuin Ekaku (1686-1769). Obrazy pędzla atramentowego i kaligrafia starego mistrza Zen są dziś cenione za ich świeżość i żywotność. Ale nawet bez obrazów wpływ Hakuina na japoński Zen jest nie do oszacowania. Zreformował szkołę Zen Rinzai. Jego pisma należą do najbardziej inspirujących literatury japońskiej. Stworzył słynny koan: „Jaki jest dźwięk jednej ręki?”
„Diabeł zamieszkujący jaskinie”
Kiedy miał 8 lat, Hakuin usłyszał kazanie o ogniu i siarce na temat udręk Królestwa Piekieł. Przerażony chłopiec miał obsesję na punkcie piekła i tego, jak mógłby go uniknąć. W wieku 13 lat postanowił zostać kapłanem buddyjskim. Święcenia kapłańskie otrzymał od księdza Rinzai w wieku 15 lat.
Jako młody człowiek Hakuin podróżował z jednej świątyni do drugiej, studiując przez pewien czas z kilkoma nauczycielami. W 1707 roku, w wieku 23 lat, wrócił do Shoinji, świątyni w pobliżu góry Fuji, gdzie został wyświęcony.
Tej zimy góra Fuji wybuchła siłą, a trzęsienia ziemi wstrząsnęły Shoinji. Pozostali mnisi uciekli ze świątyni, ale Hakuin pozostał w zendo, siedząc w zazen. Powiedział sobie, że jeśli zrealizuje oświecenie, buddowie go ochronią. Hakuin siedział godzinami, pochłonięty zazen, gdy zendo drżało wokół niego.
W następnym roku udał się na północ do innej świątyni, Eiganji, w prowincji Echigo. Przez dwa tygodnie siedział zazen przez noce. Pewnego ranka o świcie usłyszał w oddali dzwon świątynny. Słaby dźwięk rozbrzmiał w nim jak grzmot, a Hakuin doświadczył realizacji.
Według relacji Hakuina ta świadomość napełniła go dumą. Był pewien, że nikt od trzystu lat nie doświadczył takiej realizacji. Poszukał cenionego nauczyciela Rinzai, Shoju Rojina, aby przekazać mu wspaniałe wieści.
Ale Shoju widział dumę Hakuina i nie potwierdził tego. Zamiast tego poddał Hakuina jak najtrudniejszemu treningowi, cały czas nazywając go „diabłem zamieszkującym jaskinie”. W końcu zrozumienie Hakuina stało się głębsze.
Hakuin jako Opat
Hakuin został opatem Shoinji w wieku 33 lat. Stara świątynia została opuszczona. Był w stanie ruiny; meble zostały skradzione lub zastawione. Hakuin początkowo mieszkał tam sam. W końcu mnisi i świeccy zaczęli go szukać do nauczania. Uczył także kaligrafii miejscowej młodzieży.
To właśnie w Shoinji Hakuin, wówczas 42 lata, zrealizował swoje ostateczne oświecenie. Według jego relacji czytał Sutrę Lotosu, gdy usłyszał krykieta w ogrodzie. Nagle ostatnie wątpliwości zniknęły, a on zawył i zapłakał.
Później w swoim życiu Hakuin został opatem Ryutakuji, dziś cenionego klasztoru w prowincji Shizuoka.
Hakuin jako nauczyciel
Szkoła Rinzai w Japonii podupadła od XIV wieku, ale Hakuin ją ożywił. Tak bardzo wpłynął na wszystkich nauczycieli Rinzai, którzy przyszli za nim, że japoński Rinzai Zen można również nazwać Hakuin Zen.
Podobnie jak przed nim wielcy nauczyciele Ch'an i Zen, Hakuin podkreślił zazen jako najważniejszą praktykę. Nauczał, że do zazen niezbędne są trzy rzeczy: wielka wiara, wielka wątpliwość i wielkie postanowienie. Usystematyzował naukę koanu, układając tradycyjne koany w określonym porządku według stopnia trudności.
Jedna ręka
Hakuin rozpoczął studia nad koanem od nowego ucznia z stworzonym przez niego koanem - „jaki jest dźwięk [lub głos] jednej ręki?” Często niepoprawnie tłumaczone jako „dźwięk klaskania jednej ręki”, „jedna ręka Hakuina” lub sekishu, jest prawdopodobnie najbardziej znanym koanem Zen, o którym ludzie słyszeli, nawet jeśli nie mają pojęcia, co to „Zen” lub „koans” są.
Mistrz napisał o „jednej ręce” i Kannonie Bosatsu, czyli Bodhisatwie Awalokiteśwara, jak pokazano w Japonii - „Kannon” oznacza obserwować dźwięk. To dźwięk jednej ręki. Jeśli zrozumiesz ten punkt, obudzisz się. Kiedy twoje oczy widzą, cały świat to Kannon. ”
Powiedział także: „Kiedy słyszysz głos Jednej Ręki, cokolwiek robisz, czy to ciesząc się miską ryżu, czy popijając filiżankę herbaty, wszystko to robisz w samadhi życia z jedną obdarowaną z umysłem Buddy ”.
Hakuin jako artysta
Dla Hakuina sztuka była sposobem nauczania dharmy. Według naukowca Hakuin, Katsuhiro Yoshizawy z Uniwersytetu Hanazono w Kioto w Japonii, Hakuin prawdopodobnie stworzył dziesiątki tysięcy dzieł sztuki i kaligrafii w swoim życiu. „Najważniejszym zmartwieniem Hakuina jako artysty było zawsze wyrażanie samego Umysłu i samej Dharmy” - powiedział profesor Yshizawa. * Ale umysł i dharma są poza sferą kształtu i wyglądu. Jak wyrażasz je bezpośrednio?
Hakuin używał atramentu i farby na różne sposoby, aby odkryć dharmę na świecie, ale jego praca jest uderzająca ze względu na jej świeżość i swobodę. Zerwał z ówczesnymi konwencjami, aby rozwinąć swój własny styl. Jego odważne, spontaniczne pociągnięcia pędzlem, czego przykładem jest kilka portretów Bodhidharmy, stały się popularnymi pomysłami sztuki zen.
Rysował zwykłych ludzi - żołnierzy, kurtyzan, rolników, żebraków, mnichów. Zrobił ze zwykłych przedmiotów, takich jak łyżki ... i młyny ręczne, w przedmioty malarskie. Inskrypcje z jego obrazami czasami czerpano z popularnych piosenek i wierszy, a nawet haseł reklamowych, nie tylko literatury zen. Było to również odejście od japońskiej sztuki Zen w tamtych czasach.
Profesor Yoshizawa zwrócił uwagę, że Hakuin malował paski Mobiusa - skręconą pętlę z jednej strony - sto lat przed rzekomym odkryciem przez Augusta Mobiusa. Malował także obrazy w obrazach, w których tematy w jego obrazach odnoszą się do innego obrazu lub zwoju. „Hakuin w rzeczywistości pracował z trybami ekspresji podobnymi do tych wymyślonych dwa wieki później przez Rene Magritte'a (1898–1967) i Mauritsa Eschera (1898–1972)” - powiedział profesor Yoshizawa.
Hakuin jako Writer
„Z morza bez wysiłku niech świeci wasze wielkie, pozbawione współczucia współczucie”. - Hakuin
Hakuin pisał listy, wiersze, pieśni, eseje i wykłady o dharmie, z których tylko niektóre zostały przetłumaczone na angielski. Spośród nich prawdopodobnie najbardziej znana jest „Song of Zazen”, czasami nazywana „In Praise of Zazen”. To tylko niewielka część „piosenki” z tłumaczenia Normana Waddella:
Nieograniczone i wolne jest niebo Sam dhi!
Rozjaśnij pełnię mądrości!
Naprawdę, czegoś teraz brakuje?
Nirwana jest tutaj, na naszych oczach,
To właśnie miejsce to Kraina Lotosu,
To właśnie ciało, Budda.
