W rabinicznym judaizmie Gehenna (czasami nazywana Gehinnom) to królestwo życia pozagrobowego, w którym niesprawiedliwe dusze są karane. Chociaż Gehenna nie jest wspomniana w Torze, z czasem stała się ważną częścią żydowskich koncepcji życia pozagrobowego i reprezentowała boską sprawiedliwość w królestwie pośmiertnym.
Podobnie jak Olam Ha Ba i Gan Eden, Gehenna jest tylko jedną z możliwych odpowiedzi Żydów na pytanie, co dzieje się po naszej śmierci.
Początki Gehenny
Gehenna nie jest wspomniana w Torze i w rzeczywistości nie pojawia się w tekstach żydowskich przed szóstym stuleciem p.n.e. Niemniej jednak niektóre teksty rabiniczne utrzymują, że Bóg stworzył Gehennę w drugim dniu stworzenia (Księga Rodzaju Rabba 4: 6, 11: 9). Inne teksty twierdzą, że Gehenna była częścią pierwotnego Boskiego planu dla wszechświata i faktycznie została stworzona przed Ziemią (Pesahim 54a; Sifre Deuteronomy 37). Koncepcja Gehenny prawdopodobnie została zainspirowana biblijnym pojęciem Szeolu.
Kto jedzie do Gehenny?
W tekstach rabinicznych Gehenna odgrywała ważną rolę jako miejsce karania niesprawiedliwych dusz. Rabini wierzyli, że każdy, kto nie żyje zgodnie z drogami Boga i Tory, spędza czas Gehenna. Według rabinów niektóre z przestępstw, które zasługują na wizytę w Gehennie, obejmowały bałwochwalstwo (Taanit 5a), kazirodztwo (Erubin 19a), cudzołóstwo (Sotah 4b), dumę (Avodah Zarah 18b), gniew i utratę panowania (Nedarim 22a) . Oczywiście wierzyli też, że każdy, kto źle mówi o uczonym rabinicznym, zasługuje na czas w Gehennie (Berakhot 19a).
Aby uniknąć wizyty w Gehennie, rabini zalecili, by ludzie zajmowali się „dobrymi uczynkami” (Midrasz na Księdze Przysłów 17: 1). „Ten, kto ma Torę, dobre uczynki, pokorę i lęk przed niebem, zostanie uratowany przed karą w Gehennie” - mówi Pesikta Rabbati 50: 1. W ten sposób koncepcja Gehenny została wykorzystana, aby zachęcić ludzi do prowadzenia dobrego, etycznego życia i studiowania Tory. W przypadku wykroczenia rabini przepisali teszuwę (pokutę) jako środek zaradczy. Rzeczywiście, rabini nauczali, że człowiek może żałować nawet u bram Gehenny (Erubin 19a).
W większości rabini nie wierzyli, że dusze zostaną skazane na wieczną karę. „Kara niegodziwych w Gehennie trwa dwanaście miesięcy”, stwierdza Szabat 33b, podczas gdy inne teksty mówią, że ramy czasowe mogą wynosić od trzech do dwunastu miesięcy. Jednak występki, które zdaniem rabinów zasługiwały na wieczne potępienie. Należą do nich: herezja, publiczne zawstydzenie kogoś, popełnienie cudzołóstwa z zamężną kobietą i odrzucenie słów Tory. Ponieważ jednak rabinowie wierzyli, że można żałować w każdej chwili, wiara w wieczne potępienie nie była dominująca.
Opisy Gehenny
Podobnie jak w przypadku większości nauk o żydowskim życiu pozagrobowym, nie ma ostatecznej odpowiedzi na to, co, gdzie i kiedy istnieje Gehenna.
Jeśli chodzi o wielkość, niektóre teksty rabiniczne mówią, że Gehenna ma nieograniczony rozmiar, podczas gdy inni utrzymują, że ma ustalone wymiary, ale może rozszerzać się w zależności od liczby zamieszkujących ją dusz (Taanit 10a; Pesikta Rabbati 41: 3). Gehenna zwykle znajduje się pod ziemią, a wiele tekstów mówi, że niesprawiedliwi „schodzą do Gehenny” (Rosz HaShanah 16b; M. Avot 5:22).
Gehenna jest często opisywana jako miejsce ognia i siarki. „[Zwykły] ogień jest sześćdziesiątym [ogniem] Gehenny”, stwierdza Berakhot 57b, podczas gdy Księga Rodzaju Rabba 51: 3 pyta: „Dlaczego dusza człowieka skurczy się od zapachu siarki? Ponieważ wie, że zostanie w niej osądzona nadchodzący świat ”. Poza tym, że była bardzo gorąca, Gehenna istniała również w ciemnościach. „Niegodziwi są ciemnością, Gehenna jest ciemnością, głębokości są ciemnością” - mówi Księga Rodzaju Rabba 33: 1. Podobnie Tanhuma, Bo 2 opisuje Gehennę następującymi słowami: „I Mojżesz wyciągnął rękę ku niebu, i zapadła gęsta ciemność [Wj 10:22]. Skąd ta ciemność pochodzi? Z ciemności Gehenny”.
Źródła: „Żydowskie poglądy na życie pozagrobowe” Simcha Paul Raphael. Jason Aronson, Inc: Northvale, 1996.
